Balans in schermgebruik in een wereld die altijd 'aan' staat

Snel, sneller, snelst. Dat is het gevoel dat menigeen heeft in onze hedendaagse wereld. *Ping* een berichtje op WhatsApp. *Ping* Nieuwe email in je Inbox. *Ping* Je dagelijkse stappenteller komt binnen op je smartwatch. En dit gaat de hele dag en iedere dag door. De gemiddelde Nederlander kijkt meer dan vijf uur per dag naar een scherm en dat is nog zonder rekening te houden met werkuren! Hoe vinden we in zo’n wereld nog rust? Hoe zorgen we dat schermgebruik ons leven verrijkt, in plaats van leegzuigt?

Juist nu alles digitaal en snel moet is het belangrijk om bewuste keuzes te maken. We werken flexibel vanuit huis en zijn gewend dat alles snel en gemakkelijk is tegenwoordig. Film kijken? Huren we op Videoland. Nieuw boek bestellen? Hoi Amazon. Online gokje wagen? Geen langdradige aanmeldformulieren meer, maar crypto casino’s die zonder tussenkomst van banken online gokvermaak bieden. Maar deze zoefwereld komt ook met haken en ogen. Wie geen grenzen stelt aan zijn schermtijd, raakt sneller vermoeid, slaapt slechter en voelt zich onrustiger. Tijd om de balans op te stellen.

Waarom schermen ons brein overladen

Marcus Aurelius zei het lang geleden al heel wijs. Wij beslissen wat zich in ons brein afspeelt. Over externe zaken hebben we geen controle. Wie dit beseft is de koning te rijk. *Ping*… daar is het dagelijkse berichtje van Quote of the Day. Ons brein is niet gebouwd om constant overgoten te worden met informatie. We moeten ook de tijd hebben om het te verwerken.

 Pushmeldingen, eindeloos scrollen, TikTok-video’s van 10 seconden zorgen er allemaal voor dat we steeds minder diep kunnen focussen. Dit fenomeen wordt ook wel “digitale overbelasting” genoemd. We worden moe zonder echt iets gedaan te hebben. En veel mensen hebben steeds meer moeite om een gewoon gesprek te voeren.

Volgens NEMO Kennislink speelt dopamine hierbij een rol. Elke keer dat we iets nieuws zien, krijgt ons brein een mini-shot van deze beloningsstof. Daardoor blijven we klikken en scrollen, zelfs als we dat eigenlijk niet meer willen. En zo verliezen we ongemerkt uren aan activiteiten die ons eigenlijk totaal geen voldoening geven.

Schermgebruik met een doel versus gedachteloos scrollen

Niet al het schermgebruik is slecht. Er valt volop ontspanning uit gamen, sociale media of een avondje streamen te halen. Het probleem ontstaat pas wanneer schermtijd ons leven begint te beheersen of andere zaken zoals sport, slaap of sociale interacties vervangt.

Denk bijvoorbeeld aan alle mensen in de trein die van Amsterdam tot Maastricht op hun telefoonscherm kijken. Vroeger kletsen we nog wel eens een reis weg met een vreemde. Of jongeren die moeite hebben om hun huiswerk af te maken omdat Instagram net iets interessanter is dan wiskunde. Balans begint dus met bewustwording. Wát doe je op een scherm, en waarom?

Praktische tips om schermtijd gezond te houden

Wil je je digitale leven meer in balans brengen? Dan kunnen deze tips helpen:

• Plan schermvrije momenten: Bijvoorbeeld na 21:00 uur geen telefoon meer of het eerste uur van de dag offline blijven. Dit gaat je slaaprust ten goede komen.
• Gebruik schermtijd-apps: Op je telefoon of computer kun je inzicht krijgen in je dagelijkse gebruik. Alleen al die bewustwording helpt. Vijf uur per dag van je vrije tijd is best veel, toch?
• Creëer digitale zones: Maak je slaapkamer of eettafel schermvrij. Dat geeft letterlijk ruimte aan rust.
• Vervang in plaats van verbied: In plaats van jezelf verbieden te scrollen, kies een alternatief. Ga een stuk wandelen, lees een boek of luister naar muziek.
• Stel doelen voor online tijd: Wil je ontspannen door te gamen? Prima, maar ook hier een maximum in. Bijvoorbeeld: een uurtje online ontspanning is beter dan plotseling beseffen dat het alweer 2 uur ’s nachts is en je wekker over vier uur afgaat.

Wil je dieper ingaan op het verminderen van schermtijd en bewuster digitaal leven? Lees dan meer over een digitale detox bij het Zilveren Kruis.

Terug naar rust, zonder terug te gaan in de tijd

We hoeven de technologie niet de rug toe te keren. Sterker nog, moderne ontwikkelingen brengen juist ook mogelijkheden en gemak. Maar in een wereld waar alles snel gaat, is het essentieel dat we zelf het tempo durven te bepalen. Door bewust om te gaan met onze schermtijd en keuzes te maken over wanneer en waarom we online zijn, kunnen we de balans herstellen en ruimte creëren voor rust.

Laat schermen een aanvulling zijn op je leven en geen vervanging. Want uiteindelijk bepalen wij zelf wat er in ons brein gebeurt en daar kan geen TikTok-algoritme tegenop.